Apa akibat hukum apabila suatu perkawinan tidak memenuhi syarat perkawinan?

Akibat Hukum Perkahwinan Tidak Memenuhi Syarat di Malaysia

Perkahwinan, sebagai asas pembentukan keluarga dalam masyarakat, tertakluk kepada peruntukan undang-undang yang ketat. Kegagalan memenuhi syarat perkahwinan yang ditetapkan membawa implikasi hukum yang signifikan, berpotensi menjejaskan kesahan perkahwinan itu sendiri dan hak-hak individu yang terlibat. Undang-undang di Malaysia membahagikan ketidaksahihan perkahwinan kepada dua kategori utama: tidak sah mutlak ( void ab initio ) dan tidak sah relatif ( voidable ). Perbezaan antara kedua-dua kategori ini terletak pada status perkahwinan dan proses yang diperlukan untuk membatalkannya.

Perkahwinan Tidak Sah Mutlak ( Void Ab Initio )

Perkahwinan yang tidak sah mutlak dianggap tidak pernah wujud dari awal lagi di sisi undang-undang. Ia seolah-olah perkahwinan tersebut tidak pernah berlaku. Beberapa faktor yang boleh menyebabkan perkahwinan tergolong dalam kategori ini termasuklah:

• Perkahwinan terlarang: Contohnya, perkahwinan antara individu yang mempunyai hubungan darah yang terlalu dekat seperti adik-beradik atau ibu bapa dengan anak.
• Poligami tanpa kebenaran Mahkamah: Bagi lelaki Muslim, perkahwinan poligami tanpa kebenaran Mahkamah Syariah menjadikan perkahwinan tersebut tidak sah mutlak.
• Ketiadaan wali yang sah: Bagi perempuan Muslim, ketiadaan wali yang sah semasa akad nikah menjadikan perkahwinan tidak sah.
• Salah seorang pihak sudah berkahwin: Jika salah seorang pihak sudah berkahwin dengan orang lain pada masa perkahwinan berlangsung, perkahwinan tersebut adalah tidak sah mutlak.

Dalam kes perkahwinan tidak sah mutlak, tiada keperluan untuk mendapatkan perintah mahkamah untuk membatalkannya. Walau bagaimanapun, pengisytiharan daripada mahkamah boleh diperolehi untuk mengesahkan status perkahwinan dan mengelakkan sebarang keraguan di masa hadapan, terutamanya berkaitan pembahagian harta dan hak penjagaan anak.

Perkahwinan Tidak Sah Relatif ( Voidable )

Berbeza dengan perkahwinan tidak sah mutlak, perkahwinan tidak sah relatif adalah sah sehingga dibatalkan oleh mahkamah atas permohonan salah satu pihak. Antara faktor yang boleh menyebabkan perkahwinan tergolong dalam kategori ini termasuk:

• Kurang umur: Perkahwinan yang melibatkan individu di bawah umur yang ditetapkan tanpa kebenaran khas.
• Paksaan atau ugutan: Jika salah seorang pihak dipaksa atau diugut untuk berkahwin.
• Tidak siuman atau mabuk: Jika salah seorang pihak tidak siuman atau mabuk semasa akad nikah sehingga tidak memahami implikasi perkahwinan.
• Penipuan: Jika terdapat penipuan yang material berkaitan dengan identiti, status, atau kesihatan salah seorang pihak.
• Ketidakupayaan melaksanakan tanggungjawab perkahwinan: Contohnya, ketidakupayaan untuk melakukan hubungan suami isteri yang berpanjangan.

Perkahwinan tidak sah relatif kekal sah sehinggalah ia dibatalkan oleh mahkamah. Hanya pihak yang terjejas sahaja yang boleh mengemukakan permohonan pembatalan. Sekiranya tiada permohonan pembatalan dibuat, perkahwinan tersebut dianggap sah di sisi undang-undang.

Kesimpulan

Memahami perbezaan antara perkahwinan tidak sah mutlak dan tidak sah relatif adalah penting untuk melindungi hak-hak individu yang terlibat. Setiap kes perlu diteliti secara terperinci berdasarkan fakta dan keadaan yang unik. Nasihat guaman daripada peguam syarie atau peguam sivil yang berpengalaman adalah disarankan bagi menangani isu-isu berkaitan kesahan perkahwinan dan akibat hukum yang berkaitan.