Apa peran Bank Indonesia sebagai pengawas?

Bank Indonesia: Benteng Pertahanan Kestabilan Sistem Kewangan Negara

Bank Indonesia (BI) bukan sekadar bank pusat yang menguruskan dasar moneter negara. Lebih daripada itu, BI berperanan sebagai pengawal utama kesihatan dan kestabilan sistem kewangan Indonesia, bertindak sebagai benteng pertahanan terhadap pelbagai risiko yang boleh mengugat ekonomi negara. Peranan pengawasan ini dijalankan secara menyeluruh, merangkumi aspek makroprudensial dan mikroprudensial, memastikan setiap elemen dalam sistem kewangan berfungsi dengan cekap dan selamat.

Pengawasan makroprudensial yang dijalankan BI berfokus kepada kesihatan sistem kewangan secara keseluruhan. Ia bukan sekadar melihat prestasi individu institusi kewangan, tetapi lebih luas lagi, meliputi interaksi dan interdependensi antara pemain-pemain dalam sistem itu. Bayangkan sistem kewangan sebagai sebuah ekosistem yang kompleks; jika satu bahagian mengalami masalah, ia boleh mencetuskan kesan riak yang membahayakan keseluruhan ekosistem. Oleh itu, BI sentiasa memantau risiko sistemik, iaitu risiko yang boleh menjejaskan kestabilan sistem kewangan secara menyeluruh. Ini termasuklah risiko kredit yang berlebihan, gelembung aset, dan juga kejutan luaran seperti krisis ekonomi global.

Salah satu aspek penting pengawasan makroprudensial ialah mengawal pertumbuhan kredit. Pertumbuhan kredit yang terlalu pesat, tanpa diiringi dengan pengurusan risiko yang kukuh, boleh mencetuskan pembentukan gelembung aset dan akhirnya membawa kepada krisis kewangan. BI menggunakan pelbagai instrumen dasar makroprudensial untuk mengawal pertumbuhan kredit, seperti nisbah kecairan (Liquidity Coverage Ratio – LCR), nisbah modal (Capital Adequacy Ratio – CAR), dan had pembiayaan tertentu. Instrumen-instrumen ini direka untuk memastikan bank-bank mempunyai bantalan yang cukup untuk menghadapi kejutan ekonomi dan mengurangkan risiko sistemik. Ketelitian dalam pemantauan dan pelaksanaan dasar ini memastikan pembangunan sektor kewangan berlaku secara mampan dan terkawal, bukannya liar dan tidak terurus.

Berbeza dengan pengawasan makroprudensial, pengawasan mikroprudensial lebih tertumpu kepada kesihatan individu institusi kewangan, terutamanya bank. BI memantau aspek-aspek seperti kecukupan modal, kualiti aset, pengurusan risiko, dan tadbir urus korporat setiap bank. Pengawasan ini bertujuan untuk memastikan setiap bank beroperasi dengan sihat dan dapat memenuhi komitmen kewangannya. Melalui pemeriksaan secara berkala, audit, dan pengesanan awal potensi masalah, BI berupaya mengambil tindakan pencegahan awal sebelum masalah-masalah tersebut membesar dan menjejaskan kestabilan sistem kewangan. Kegagalan sesebuah bank sahaja boleh mencetuskan domino effect yang mengancam keyakinan pelabur dan akhirnya menjejaskan ekonomi secara keseluruhan.

Selain daripada itu, BI juga berperanan sebagai pengawal sistem pembayaran negara. Dalam era digitalisasi yang pesat, sistem pembayaran memainkan peranan yang semakin kritikal. BI bertanggungjawab memastikan sistem pembayaran beroperasi dengan selamat, cekap, dan andal. Ini termasuklah memantau inovasi teknologi kewangan (fintech) yang semakin berkembang pesat. BI perlu memastikan inovasi-inovasi ini tidak membawa risiko-risiko baharu yang boleh menjejaskan keselamatan dan kestabilan sistem pembayaran. Penggunaan teknologi terkini seperti pembayaran digital perlu diiringi dengan mekanisme pengawasan yang komprehensif bagi melindungi pengguna dan memastikan transaksi berlaku dengan telus dan selamat. Seiring dengan perkembangan fintech, BI juga perlu sentiasa berinovasi dalam mekanisme pengawasan untuk mengatasi cabaran baharu yang mungkin timbul.

Kesimpulannya, peranan Bank Indonesia sebagai pengawas merupakan tunjang utama kestabilan dan kemakmuran ekonomi negara. Melalui pendekatan pengawasan makroprudensial dan mikroprudensial yang holistik, serta pengawasan terhadap sistem pembayaran dan inovasi fintech, BI memainkan peranan kritikal dalam melindungi pengguna, memastikan kestabilan sektor kewangan, dan menyokong pembangunan ekonomi yang mampan dan inklusif. Keberkesanan BI dalam melaksanakan peranan pengawasannya merupakan penentu utama keyakinan pelabur dan pertumbuhan ekonomi jangka panjang Indonesia.